TÜBİTAK, Tarım ve Orman Bakanlığı, Balıkçılık Su Ürünleri Genel Müdürlüğünün talebi doğrultusunda balıkçı barınaklarının sorunlarının tespiti için çalışma başlattı. Türkiye'de bulunan 400 barınağın mercek altına alındığı çalışma kapsamında, barınaklardaki balıkçılarla görüşüldü. TÜBİTAK Türkiye Sanayi ve Sevk İdare Enstitüsü Kıdemli Başuzman İsmail Önden, TBMM Balıkçılık ve Su Ürünleri Araştırma Komisyonu'nda çalışmanın sonuçlarını paylaştı. Önden, Türkiye'deki tüm balıkçı barınaklarının mevcut durumunun ortaya konulması, dünyadaki başarılı örneklerle karşılaştırmalarının yapılması, çok fazla sayıda olan kanun, yönetmelik, paydaşın bir arada nasıl çalışabileceğinin ortaya konulduğu, dijitalleşmenin nasıl olabileceği ve işletme modelinin ortaya konulduğu bir çalışma yaptıklarını söyledi.
Önden, sorunların tespiti barınaklardaki balıkçılarla mülakatlar yapıldığını belirterek, ''400 nokta' dediğimiz balıkçı barınağı potansiyeli taşıyan her yere giderek, detaylı mülakatları yaptık. Normalde 384 balıkçı barınağı mevcut; ama toplam kıyı yapılarına baktığımız zaman 500'ün üzerinde kıyı yapısı mevcut. Bunların bazıları kayıt dışı, bazıları doğal olarak barınma noktaları. Biz en önemli gördüğümüz 400 taneyi seçerek bunların üzerinde ilerlemeye başladık. En önemli sorunlar nelerdir, ortaya çıkarttık' dedi.
'ANA MENDİREK 350 BARINAKTA VAR'
Önden, proje kapsamında ekosistemi haritaladıklarını, mevzuat, belgeler, saha çalışmalarını tamamladıklarını söyleyerek, 'Dünya örnekleriyle karşılaştırdık, 30 ülkeyle karşılaştırmamızı tamamladık, veri analizlerini tamamladık. Artık problemlerin, çözümlerin, bunların maliyetlerinin ortaya konulması ve bütçesel olarak yol haritasının ortaya konulması aşamalarına geliyoruz. 3 mevcut durum analizi kapsamında temel çalışma yaptık; mevzuatların incelenmesi, imar durumlarının ortaya konulması ve haritaların ortaya konulması, sorunların ve ihtiyaçların tasnif edilmesi ve değerlendirilmesi. Bütün envanteri ortaya koyduk ve yapıların imar durumları şu anda ortaya konuldu.
Burada, her barınakta 289 soru sorduk. 400 balıkçı barınağında ne olduğunu görebiliyoruz. Kim tarafından işletiliyor, işleten kişinin adı soyadı, balıkçı barınağın adı, statüsü. Çünkü hepsi bunların balıkçı barınağı değil; doğal barınma yerleri var, barınak alanları var, kim işletiyor, en son ne zaman kiralandı, kaç tane tekne var, bağlantı yolları, bağlantı yolunun ihtiyacı karşılaması, dalgakıranların özellikleri, kumlanma durumları, her birini detaylı olarak tek tek sorduk. Mesela; ana mendirek 400 barınağın 350 tanesinde var, tali mendirek 271'inde var, iskele 147'sinde var. Bunların onarım ihtiyaçları, ana mendirek var; ama bunların mesela yüzde 10'unun çok acil tamire ihtiyacı var. Yükleme-boşaltma rıhtımı 160'ında var, bunların yüzde 4'ünün çok acil tamire ihtiyacı var' diye konuştu.
'EN BÜYÜK SORUN KİRALANAMAMASI, KAÇAK YAPILAŞMA'
Önden, en sık görülen problemlerin, barınağın kiralanamaması, yönetimsel işletim problemleri, güvenlik sorunu, kaçak yapılaşma olduğunu söyleyerek, 'Bunlar tamamen mevzuatsal olarak çözümlenmesi gereken başlıkları ifade ediyor. Sığlaşma ve kumlanma sorunu, tarama ihtiyacı, kapasite yetersizliği, ana mendireğin kullanılamaması veya kaymaların olması, dalga atlaması, rüzgarın içeriye girmesi, oradaki projenin tam olarak tamamlanmamış olması, rıhtım çökmesi gibi altyapı ve üstyapıyla alakalı ifade edilmiş olan problemler de var. Barınak özelinde imarla alakalı problemler ve burada, bunun sonucu ortaya çıkan mülkiyet sorunları; sonuçları da barınağın kiralanamaması, barınak işletilememesi, güvenlik açıkları, imar durumu, barınağın potansiyelinden sınırlı fayda üretilmesi, gayri resmi şahısların yapıda sahiplik iddia etmesi gibi hususlar bizim tespitlerimizden bazıları.
Barınak alt ve üstyapılarıyla alakalı eksiklikler söz konusu; balıkçılık faaliyetlerindeki aksamalar, kapasite yetersizliği, vukuatlar, hırsızlık, ürün kalitesinin etkilenmesi gibi hususlar var. Bu, alt ve üstyapı gibi görünüyor ama bu da dönüyor dolaşıyor, yine sistem boyutuna geliyor. Çünkü bazı barınaklar çok ciddi gelir üretici fonksiyona sahip. Çalışmalarımızın yarısı tamamlandı. Bu bulgularla daha sonraki politika, yol haritasını ortaya koyacağız' ifadelerini kullandı.
