Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun'da görülen ve literatürde 'Ips Typographus' adıyla bilinen sekiz dişli dev kabuk böceği, ladin ormanlarını istila etti. Yayılışını sürdüren böceğin en fazla görüldüğü alanların başında Kaçkar Dağları Milli Parkı geliyor. Milli park sahasındaki Çamlıhemşin ilçesi Yayla, Elevit, Kale ve Meydan köyleri ile Ayder, Kavron ve Amlakit yaylalarının eteklerindeki ladin ormanlarında kurumalar başladı. Kurumaların yaşandığı bir diğer bölge ise Trabzon'un Ortahisar ilçesi Soğuksu Mahallesi'ndeki Atatürk Köşkü Ormanları oldu. Ladin ağaçlarının tepe kısmının kısmen veya tamamen kızarıklaşmasıyla anlaşılan böcek zararları ile ilgili Doğa Koruma ve Milli Parklar Rize 12'nci Bölge Müdürlüğü ile Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü, mücadele eylem planı başlattı.
FEROMON TUZAKLAR KURULDU
Sekiz dişli dev kabuk böceği ile ilgili mücadele kapsamında Kaçkar Dağları Milli park sahasına 'Feromon' adı verilen 80 tuzak yerleştirildi. Tuzaklar ormanlardaki ağaçlara 10- 15 metre mesafe aralıklar ile yerleştirildi. Feromon emdirilmiş kapsüller, karşı cinsin salgıladığı kokuyu yayarak böcekleri tuzaklara çekiyor. Tuzaklar, kapsüle gelen böceklerin yakalanmasını sağlıyor. 7- 10 gün arası kontrol edilen tuzaklardaki zararlı böcekler imha ediliyor, faydalı böcekler ise tekrar tabiata bırakılıyor. Ancak bu yöntem tek başına böcek türünün tamamen yok olmasına yeterli olmadı.
'TERMİNATÖR BÖCEK' DOĞAYA SALINDI
Endemik türleri bünyesinde barındıran Kaçkar Dağları Milli Parkı'nda, zararlı böcek için bu kez biyolojik mücadele başlatıldı. Mücadele kapsamında, zararlı böceğin tek doğal düşmanı olduğu belirlenen 'Terminatör' olarak bilinen 'Rhizophagus grandis' adlı böcek türü, Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü laboratuvarlarında üretildi. Bin adet böcek, Doğa Koruma ve Milli Parklar Rize 12'inci Bölge Müdürlüğü Kaçkar Dağları Milli Park Müdürlüğü ekiplerince zararlı böceğin larva ve erginlerinin bulunduğu ladin ağaçlarının kabuk içlerine bırakıldı.
'BÖCEĞİN TEK DOĞAL DÜŞMANI TERMİNATÖR BÖCEK'
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Mustafa Akıner, 'Terminatör böcek'lerin laboratuvar ortamında dev kabuklu böceklerin üretildiği kütükler üzerinde üretildiğini belirtti. Üretim sırasında belli bir aşamaya kadar getirilen bireylerin, var olan zararlı ya da zarar görmüş ağaçlar üzerine yerleştirildiğini ifade eden Doç. Dr. Akıner, 'Ülkemizde doğu ladin ormanları 300 bin hektarlık bir alana sahip ve bu ormanların büyük bir kesimi de Doğu Karadeniz Bölgesi'nde. 1950'lerden beri ülkemizde görülen bu dev kabuklu böceğin tek doğal düşmanı da terminatör böcektir. Bu nedenle de Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan Artvin ya da Trabzon illerindeki laboratuvarlarda, bu terminatör böceğin üretimi yapılıyor. Şu ana kadar da çok büyük bir başarı sağlanmış durumda. Fakat son dönemlerde tekrardan koruma oranlarının artması ve böceklerinde ciddi zararlar vermeye devam etmesi üzerine tekrardan salımlara başlandı' diye konuştu.
Dev kabuk böceği ve zararlısı olan terminatör böceğin Sibirya kökenli olduğunu ifade eden Doç. Dr. Akıner, 'Bu dev kabuk böceğinin ladin ormanlarına zarar vermesinden sonra yapılan araştırmalarda tek doğal düşmanının terminatör böceği olduğu tespit edildi. Daha sonra da bu böceğin çeşitli kademelerde üretimi yapılarak, zarar gören ağaçların kabuklarının altına bırakılarak mücadele çalışmaları yapılıyor. Bu bağlamda ülkemizde 10'un üzerinde laboratuvar olduğunu biliyoruz. Bu tür, özellikle larva evresindeyken ağaç kabuklarının altına yerleştiriliyor. Çünkü en çok bu dönemde yırtıcı oluyorlar. Buraya yerleştirildikten sonra da 3- 4 yıl takibi yapılıyor ve ne kadar başarı olduğu gözlemleniyor' dedi.
