1924 yılında Uzakdoğu'dan getirilerek Rize'de dikimi yapılan, tadı ve kokusu ile kendisini diğer mandalina gruplarından ayıran satsuma grubu mandalina için RTEÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve proje ekibi tarafından İyidere'den Fındıklı ilçesine kadar Rize'nin tüm ilçe ve mandalina yetişen köyleri üç yıl boyunca tek tek taranarak en iyi mandalina klonları belirlendi.
Bu mandalina klonlarının aşılama ile fidanları üretilerek seleksiyon bahçesine dikildi. Bu bahçede ise erkencilik, geççilik, ağaç ve meyve özellikleri yönünden üç yıl süreyle yeniden incelenen mandarin klonları içerisinde en iyi özellik gösteren 9 tanesi seçildi. Bu çeşit adaylarının RTEÜ adına tescili için Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezine 'Meyve Çeşidi Tescil Başvurusu' yapıldı.
Rize mandalinası meyve çeşidi tescil başvurusu çalışmalarını yürüten Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Keziban Yazıcı konu hakkında yaptığı açıklamada, '2013 yılında Rize mandalinasını tescil için başlattığımız çalışmalar şükürler olsun 7 yıl gibi uzun ve yorucu bir çalışma sürecinin sonunda 2020 yılı Kasım ayı itibariyle tamamlandı. Rize Mandalinası meyve çeşidi tescil başvurusunu Üniversitemiz adına yaptık. Artık Rize mandalinası tescilli bir çeşit olacak ve tüm Dünya Rize Mandalinasını tanıyacak. Bu aşamaya çok kolay ve kısa bir zamanda gelmedik. Rize Mandalinası meyve çeşidi tescil çalışmalarını 2013 yılında Üniversitemiz Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenen proje ile başlattık. Önce Rize'nin mandalina yetişen bütün ilçe ve köylerini tek tek tarayarak en iyi satsuma mandalina çeşit adaylarını belirledik. Bu çeşit adaylarını aşılama yöntemi ile çoğaltarak ürettiğimiz fidanları ÇAYKUR'un Hayrat Fidanlığında oluşturduğumuz Mandalina tescil bahçesine diktik ve fidanların büyüyüp meyve vermesi için bakımlarını yaptık. Meyve vermeye başlayan ağaçları kendi aralarında yarıştırarak mandarin çeşit özellik belgesinde yer alan 110 tane farklı kritere göre tek tek inceledik ve her bir çeşit adayı için 'Mandarin Çeşit Özellik Belgesi'ni doldurduk. Islah çalışmaları yetiştiricilikte oldukça zor olan çalışmalardır ve uzun yıllar sürer. Çünkü meyve çeşidi tescilinde dünyada kabul görmüş kriterlere göre çalışmanız gerekmektedir. Biz de tüm bu kriterlere ve süreçlere uygun bir şekilde çalışmalarımızı yürüttük. Bütün bu aşamalardan sonra en kaliteli ve en verimlilerini belirledik ve çalışmamızı tamamlandık. Kasım ayı sonu itibariyle 9 adet satsuma mandarin çeşit adayı için Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezine Meyve Çeşidi Tescil Başvurusunu yaptık' dedi.
Satsuma mandarininin Türkiye'nin en çok ihraç ettiği mandalina çeşidi olduğunu fakat ülkemizde ihracata meyve gönderen Akdeniz ve Ege Bölgelerinde yetiştirme döneminin kısa olduğunu belirten Doç. Dr. Yazıcı, 'Şubat ayında olgunlaşacak çok geç olgunlaşan iki tane mandarin çeşidimiz ile Türkiye'de mandarin yetiştirme dönemi 4 ay uzatılabilecektir. Bu çeşitler sadece bölgemiz için değil Türkiye mandalina yetiştiriciliğine de büyük katkılar sağlayacaktır. Ayrıca Rize ilimizin mikro klima iklim özelliği nedeni ile de çeşit adaylarımız oldukça kaliteli ve satsumaya özel aromaya sahip, çekirdeksiz ve iri meyveli çeşitlerdir. Bu yeni çeşit adaylarının mandarin yetişen Akdeniz ve Ege Bölgelerimizde yetiştirilerek Ülkemizde mandarin hasat döneminin uzatılması beklenmektedir. Umarım Bölgemizde de bu çeşitlere ait kapama bahçeler kurularak Karadeniz Bölgesi olarak Mandarin pazarına bizde girebiliriz' diye konuştu.
Doç. Dr. Yazıcı 'Başta proje ekibimiz olmak üzere, projemize maddi destek veren Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi BAP Birimine, Rize İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'ne, ÇAYKUR'a ve Yılmaz Fidancılığa teşekkür ederek, bu proje ile Bölgede ilgili kurum ve kuruluşlar Rize Mandarinine sahip çıkmış, işbirliği içerisinde, güzel sonuçlar elde edilmiştir' şeklinde sözlerini tamamladı.
