Türkiye'de çay yetiştiriciliği yapılmakta olan alanların önemli bir kısmı eğimli araziler olduğu için çay tarımında makineli tarım uygulamaları çok sınırlı kalıyor. Ancak, son yıllarda işçilik maliyetlerindeki artışlar özellikle budama olmak üzere tarımsal mekanizasyona olan talebi giderek artırdı. Dünyada çay tarımında birçok ülkede budama, hasat ve toprak işleme için tarım makineleri kullanılmasına rağmen Türkiye'de çay konusunda özelleşmiş tarım makinesi sayısı sınırlı kalıyor. Bu noktada yeni kurulacak veya yenilenecek çay bahçelerinin özellikle sıra arası toprak işleme, gübreleme ve budama işlemlerinin kolay yapılabilmesi için makineli tarıma uygun şekilde planlanması zorunlu hale geliyor.
Bu amaçla RTEÜ Çay İhtisas Koordinatörlüğü çalışmalar başlattı. Tarımsal makineler geliştirme alanında ödül almış Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Murad Çanakçı ve Prof. Dr. Mehmet Topakcı, RTEÜ'ye davet edilerek saha çalışmaları yapıldı, ÇAYKUR ve diğer paydaşlar ile bir dizi toplantılar gerçekleştirildi.
Çalışmaların ilk gününde RTEÜ Rektör Yardımcısı ve Çay İhtisaslaşma Koordinatörü Prof. Dr. Ali Bilgin başkanlığında, ihtisas koordinatörlüğü personeli ve davetli öğretim üyelerinin katılımı ile bilgilendirme toplantısı yapıldı.
Toplantıda bir konuşma yapan Prof. Dr. Ali Bilgin, Türkiye'de çay bahçelerinde budama sırasında kullanılan birçok ekipmanın çay bitkilerine zarar verdiğini ve çay için özelleşmiş makineler olmadığını, budama makineleri yanında hasatta da giderek artan oranda farklı çay hasadı yapan makinelere ihtiyaç duyulduğunu, üreticiler için işgücü açısından önemli bir sorun halini alan çay sıra aralarının çapalanması ve gübre uygulamaları konusunda da mekanizasyona ihtiyaç olduğunu ve bu konularda bir an önce çalışmaların başlatılması gerektiğini söyledi. Ayrıca Çay İhtisaslaşma Koordinatörlüğü'nün çay bahçelerinin rehabilitasyonu ve yenilenmesi aşamalarında bölgede etkin rol üstleneceğini ve bu konularda da çalışmaların bir an önce başlatılacağını belirtti.
Bilgilendirme toplantısının ardından davetli öğretim üyelerinin katılımı ile Rize'de bir dizi saha çalışmaları gerçekleştirildi ve mekanizasyona yönelik çalışmaların planlanması amacı ile farklı yükseltilerde bulunan çay bahçeleri incelendi.
Ayrıca, Rize'de çay tarımında kullanılan alet ve ekipman satışı yapan özel firmalar da ziyaret edilerek değerlendirmeler yapıldı. Japonya, Çin, Hindistan ve Kenya gibi çay üretiminde önemli ülkelerin çay tarımında kullandığı tarım makineleri de ülkemiz koşullarına uyumlulukları yönünden değerlendirildi.
İki gün süren çalışmalar sonucunda; bölgenin sosyo ekonomik durumu, topoğrafik koşulları ve çay bahçelerinin mevcut durumunu baz alarak değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Murad Çanakcı ve Prof. Dr. Mehmet Topakcı; dünyada sürdürülebilirlik, iş gücü, maliyet ve verimlilik bakımlarından tarım makineleri kullanımının artık bir zorunluluk haline geldiğini, çayda olumsuz arazi ve bahçe koşulları nedeni ile gübreleme, budama, toprak işleme, yabancı ot mücadelesi gibi kültürel uygulamaların yapılamamasının sürdürülebilirlik ile verim ve kaliteyi doğrudan etkileyeceğini ifade ettiler. Bu nedenle yeni kurulacak çay bahçelerinin tarımsal mekanizasyona uygun bir şekilde gerekli teraslamaların yapılarak, sıra arası ve sıra üzeri mesafelerle kurulması gerektiğini, mevcut çay bahçelerinin ise yenileme aşamasına kadar rehabilite edilerek işçiliği en aza indirecek tarımsal alet ve ekipmanların kullanımına geçilmesi gerektiğini belirttiler.
Ayrıca, Çay İhtisas Koordinatörlüğü ve ilgili paydaşların katılımları ile bölgedeki mevcut mekanizasyon durumunun verim ve kaliteye etkisi yönünden incelenmesi, önemli çay üreticisi ülkelerdeki makinelerin pilot uygulamalarda denenmesi, budama, hasat, gübreleme, uygun alanlarda toprak işleme ve yabancı ot kontrolüne yönelik bölgeye uygun tarımsal makine kullanım imkanlarının araştırılması ve çalışmaların projelendirilerek bir an önce başlatılması kararlaştırıldı. Bir sonraki aşama olan çay bahçelerinin yenilenmesi kapsamında ise; teraslama, söküm ve dikim gibi uygulamalarda dünyada kullanılan mekanizasyon yöntemlerine ve bölgeye uygun modifikasyonlara yönelik çalışmaların yapılması da planlandı.
