Atma Türkü Destanları

SALİH AVCI (KIRBOZ'UN SALİH) DESTANI Merhum Kırboz Salih Rize'nin tanınmış halk şairlerindendir. Rize'de yapılan 'Atma Türkü' yarışmalarında birinci olmuştur. 65 yaşlarında olmasına rağmen 40-45 yaşlarında gösterirdi. Kimse o'nun neşesiz bir gününe rastlamamıştır. Ölümüne kadar herhangi bir ciddi rahatsızlığı ve şikayeti olmamıştır. Ölümünden bir ay kadar önce gayet sıhhatli iken Dağsu Camii (Dağbaşı) imamına gider. İmama : -Şu mektubu al, ben öldüğümde cenazemde açar okursun, der. İmam da: - Yahu Salih Dayı sen ne diyorsun. Sen beni de gömersin. Hem ben devlet memuruyum, her an tayinim çıkar giderim, der. Kırboz Salih şöyle cevap verir. - Hoca, sen gitmeden bu mektubu açar okursun, der. İmam zarfı alır, fakat bu konudan kimseye bahsetmez ve emaneti saklar. Aradan 30 gün geçer. Kırboz Salih Hakkın rahmetine kavuşur. Cenazede hoca zarfı açar, zarfın içerisinden 30 kıtalık destan çıkar. Cenaze de hoca bu destanı okur: Bilmemki niye geldik Şu üç günlük dünyaya Kimisi atlı olur Kimisi olur yaya Dostlarım kulak verin Biraz Salih ağaya Kimisi köşkte yaşar Kimisi barakaya Bilmem nasıl anlatsam Bu ayrılık işimi Azrail görevlidir Takip eder peşimi Bir baş ağrısı alır Düşersin yataklara Gurbetten oğulların Kalkıp düşer yollara Çağırırlar bir doktor Oda bir şey diyemez Çünkü ağır hastadır Yemek verse yiyemez Derdini durumunu Oğluna söyleyemez Gençlikteki günlerin Bir daha geri dönmez Yolculuğu gösterir Hastanın vaziyeti Artık yapmaya başlar Oğluna vasiyeti Her halde yolculuk var İyi değil niyeti Çokta şakacı idi Güldürürdü milleti Kapanırda açılmaz Artık o gören gözler Azrailde o zaman Seni görmeyi özler O hallere düşene Hep yokuş olur düzler Kulakta küpe olsun Bu söylediğim sözler İnanın bu sözüme Dünya fanidir fani Görmez misin acaba Kabirlerde yatanı Muhafaza edelim Kalbimizde imanı Bir gün gelir Azrail Okur sana fermanı Yeşil dumana benzer Ruhunu senden alır Çünkü emir öyledir Ceset yatakta kalır Çok zordur çok kolaydır Bu dünyadan ayrılmak Acep fayda verir mi Azraile darılmak Evde başlar ağlamak Herkes haberi alır Kısa zaman içinde Komşuları toplanır Varsa kızın torunun Seni evde ağlarlar Ayağınla çeneni Bir bez ile bağlarlar Gelir yakın dostların Seni evde beklerler O akşam senden sebep Uykusuzluk çekerler Sabah olunca başlar Yıkama hazırlığı Orada baş gösterir Varsa amel darlığı Odayı boşaltırlar Herkes dışarı çıkar Kalır orda üç kişi Onlar da seni yıkar Daha sallanmaz olur O hareketli eller Yıkanma tamam olur Hoca seni kefenler Kaldırarak üç kişi Korlar seni tabuta Çıkartırlar kapıya Hep birden tuta tuta Kefenine dökerler Tatlı tatlı kokular İlk olarak kapında Sana Kur'an okurlar Tabutunun üstüne Yeşil sırmalı perde Salih sen hayatını Geçirdin acep nerde? Daha sonrada hoca Namazını kıldırır Bu uzun yolculuğu Cemaate bildirir Eller üstünde seni Kabire götürürler Son Kur'an okunacak Hepsi süküt dururlar Lef yerine tabutu Biraz yamuk koyarlar O tabut böcekleri Gözlerini oyarlar Hocanın son görevi Sana bir telkin vermek Kızını torununu Nasip mahşerde görmek Eğer imanın yoksa Zaten halin perişan Mezarını gösterir İki patika nişan Varsa iman amelin Gidersin güle güle Mezarının üstüne Yaparlar bir kumule Gelir bir iki melek Soru sormaya başlar Patikanın yanına Dikilir mermer taşlar. AYŞE'NİN DESTANI Rize'den çıkalı yedi ay oldu Meraktan vücudum sarardı soldu Meskenim artık buralar oldu Genç yaşıma terkettim onu yanarım Karadeniz suyun karadır kara Doktor yüreğime bulmadı yara Babam beni Okmeydanı'na ara Genç yaşıma terkettim yalan dünyayı Ok meydanına bir ev yaptırdım Bende bildim insanlar katıldım Temelli yavrumdan şimdi ayrıldım Genç yaşıma terkettim yalan dünyayı Ortaköylü Osman Yetkiner'de 55 kıtalık bu destanın tamamı bulunmaktadır. TOPÇU MUSTAFA'NIN DESTANLARI Yirmi üç kişi düştük denize Kimi mapavrili kimisi Rize Duyan halimizi ağlasın bizi Bizi ağlamiyan kimi ağlasun Koca su dalgası derinden geldun Sinop Vapuru'nu ortadan deldun Nice çocukları yetim koyverdun Bizi ağlamiyan kimi ağlasın İsmim Mustafa soyadım Topçu Gece saat dörtte kıyamet koptu Kapıyı açınca ailem korktu Sal geldim evime ona yanarım Ah gidi annem ağlarsın beni Allah kayırsın ebedi seni Topraklar soğuktur unutma beni Sal geldim evime onu yanarım Karadeniz suyun karadır kara Haramdır üstünden alınan para Ne yazık çalışır fakir fukara Bizi ağlamıyan kimi ağlasun İşime doğru gitmiştim güya Akşamdan görmüştüm bir fena rüya Beni de geçirdi bu fani dünya Sal geldim evime onu yanarım Ortaköylü Osman Yetkiner'de 30 kıtalık bu destanın tamamı bulunmaktadır. KULOĞLU OSMAN DESTANI Aslımı sorarsan Rize civarı, Dört yanımız oldi kale divarı Neslimi sorarsan Kuloğulları, İsmum Osman nam, başka bulunmaz.. Şimdi söyliyeyim derdimi size, Hüda'nın takdiri var idi bize, Meylimi duş ettim, vefasız kıza, Yanarım, derdime derman bulunmaz. Hak'kın emri idi, şeytana uydum, Ancak gençliğimin kadrini duydum, Belasız başumi belaya koydum, Yanarım, yanarım, derman bulunmaz. Bana sebeboldi belası aşkın, Ufak sular gibi akardum, çoşkun; Derunuma girdi cananım, aşkın, Şimdi derdumuze derman bulunmaz. Bir kız içun destan oldum aleme, Levh-i kalem böyle yazdı falıma, Mahbuslara hasret kaldım sılama, Niçun derdimuze derman bulunmaz. Bir yiğit kırk yılda kemal olmaz mı? Bekara mahpusluk zulüm olmaz mı? Sallanup seyretmek kısmet olmaz mı? Geçti devran, günüm bulunmaz. Akrabadan hasım oldular bana, Zalim Hacı İbrahim kastettin cana, Ölürsem intikam kalur mi sana? Ar ile ölmüşüm sabır olunmaz Bir kız için derdest ettik alemi, Alnımıza böyle yazdı kalemi, Bütün zaptiyeler aldi yolumi, Neyleyim, derdime derman bulunmaz. Kova kova çıktık, ırmak başına, Bak, şimdi feleğin aksi işine, Hükümet mecmuu geldi peşine Bizum ahbaplardan derman bulunmaz. Değirmeni ettim tabya, durdum, Askerin önüne meydana vardum, Tüfeğin elime aldum, yürüdüm, Başa yazılana çare bulunmaz. Baktum kız ağladı, 'Bırakma beni !' Söyledi 'Vallahi terketmem seni ' Yalancı imansız, aldadı beni Başa yazılana çare bulunmaz. Böyle bilsam, ölsem teslim olmazdım, Bana böyle puşluk olur bilmezdim Şimdi göz yaşımı böyle silmezdim, Çekelim mihnet, derman bulunmaz. Hükümete geldim, kollarum bağlı, Biçare Osman'un yüreği dağlı, Ricaya başladı cümle ahali, Şu benum derdume derman bulunmaz. Yine Hacı İbrahim açtın kanadı, Canıma kastetti zalim inadı, Yalancı dünyadan kesilsin adı, Ararım, derdime ilaç bulunmaz. Koca Hacı İbrahim ettin kalursa, Kurtulursun, canım, Mevlam alursa, Bu mapushanede böyle olursa, Ölümün derdine çare bulunmaz. Bu yalan dünyada sürdüğüm devlet, Ölürsem de sana eylemem minnet, Bu mapushaneden çıkarum elbet, Daha bu Osman'un oni alınmaz. Sağluğumda kabre girmişim böyle, Benden, seduğume çok selam söyle, Acep gül açtı mı bizim mahalle ? Bizum güller soldi, daha açılmaz. * Bu destanın şairi tespit edilemedi.

Atma Türkü Destanları

Rize yöresinden atma türkü destanları.

Rize İl ve İlçe Haritaları

Yeni Yılla İlgili İnanışlar

Huş Tavuğu (Dağ Horozu)

Eski Rize Evleri

Zihni Derin

Rize Merkez - Belde ve Köy İsimleri

Rize Yöresel Kelimeler

Rize Valileri

Ekrem Orhon

Rize Tarihi