Fatih Sultan KAR

Eski İstanbul'un Rizeli Kabadayıları

  • 1
  • 0
  • 7982
Yazı Boyutu

RİZELİ MAVNACI ALİ, LAZ HÜSEYİN VE GACARA YUSUF              

RİZELİ MAVNACI ALİ

Mavnacı Ali borusunu hem Üsküdar'da hem de Beyoğlu’nda öttürüyordu

Polis kayıtlarına göre İstanbul’da isim yapmış semt kabadayılarından biri de Üsküdarlı "Mavnacı Ali” idi. Ali 1880 yılında Rize’de doğmuştu. Emekli polis Ömer Ünal’ın ifadesine göre, henüz 25 yaşındayken o tarihlerde Üsküdar’ın haracını yiyen Karamanlı Yusuf’u vapur iskelesinin önünde falçete öldürdükten sonra namı birden alıp yürümüştü. Tam 16 yıl süre ile semtinde kimseye göz açtırmayan Mavnacı Ali için Ünal şöyle konuşmuştu : "Mavnacı Ali’yi tanıdığım zaman o en şaşaalı devrini yaşıyordu. Biraz yaşlanmıştı ama etrafına topladığı gençlerle borusunu öttürüyordu.

TATAR ZEHRA KARŞISINDA ÇOCUKLAŞAN KABADAYI

Evi Üsküdar Solak Sinan mahallesinde olduğu halde o Karaca Ahmet Mezarlığı’nın kendisine mesken yapmıştı. Bu yüzden polisin eline geçmiyor, civar ev ve işyerlerine baskınlarda bulunuyordu. Zaman zaman semtini terk edip İstanbul yakasına geçen, orada da borusunu öttürebilen yürekli bir kabadayıydı. Onu İstanbul’a çeken mühim sebeplerden biri Fatih’te, Sekbanbaşı mahallesi, Kalaycı sokakta oturan Rusya göçmeni Tatar Zehra idi. Metresini deli gibi seven Mavnacı Ali, her tehlikeyi göze alarak onu sık sık ziyarete geliyordu. Ufak tefek bir kadın olan Tatar Zehra karşısında, koca Mavnacı âdeta çocuklaşıyordu.

BİR ÇÖPLÜKTE İKİ HOROZ

İşte bu sıralarda yani Mavnacı’nın kadın uğruna "İşini savsattığı sırada Üsküdar’da Selâmsız’daki Ermeni Kilisesi’nde yatıp kalkan Piç Ardaş isminde bir Ermeni çocuğunun ismi duyulmaya başlamıştı. Ardaş, Mavnacı’nın avenesinden bir kaçını sıkıştırıp adamakıllı benzetmişti. Bu isim Mavnacı Ali’yi yavaş yavaş rahatsız etmeye başlamıştı. Bir çöplükte iki horozun ötmeyeceğini söyleyen Mavnacı 26 Kasım-1920 gecesi Ardaş’ı bir hile ile Kuzguncuk semtine çağırtıp öldürmek istedi. Ancak evdeki hesap çarşıya uymamıştı. İki hasım Kuzguncuk’taki Yalı kahvesinin önünde kapıştılar. O tarihte 41 yaşında olan Mavnacı, kendisinden 6 yaş küçük olan Piç Ardaş’la halkın gözü önünde tam bir saat bıçak düellosu yaptı. Mavnacı hasmının sağ el başparmağı ile şahadet parmağım koparmasına rağmen sonunda Piç Ardaş’ın 14 bıçak darbesi ile can verdi.

OLUK OLUK KAN AKIYORDU

Mavnacının, Piç Ardaşla yaptığı bıçak düellosu, Kuzguncuklu eski kuşakların hâlâ dilindedir. O kanlı kavgaya şahit olup da bugün hayatta bulunan Keramettin Tunçok şöyle anlatmıştı: "Kahvede otururken, dışarda bir gürültü koptu, hep beraber kapıya çıktık. Mavnacı ile Piç Ardaş bir ellerinde bıçak diğer ellerine sardıkları ceketle, birbirlerinin etrafında fır fır dönüp fırsat kolluyorlardı. O zamanlar buraları şimdiki gibi değildi. Değil polis, bazen ilâç için bile adam bulunmazdı. O kanlı kavgayı tam bir saat nefesim kesilerek seyrettim. Sonunda Piç Ardaş, takatsiz kalan Mavnacıyı yere düşürdükten sonra, sağ elinin kesilen parmaklarından oluk gibi akan kana rağmen, sol eli ile bıçağını rasgele saplamağa başladı. Sonra da ceketini kesik elinin üzerine sarıp, olay yerinden çekti gitti. Hepimiz şaşkın bir halde peşinden bakakaldık.  

LAZ HÜSEYİN

Galata karakolu günkü Tünel terminalinin hemen yanındaki sokağın başındaydı. Laz Hüseyin 1902 yılında Rize’de doğmuştu. Bıyıkları yeni terlemiş bıçkın bir delikanlıydı. Babası onu Rize’den İstanbul’a getirip Kahveci Zihni Efendi’ye teslim etmişti. Zira Hüseyin memleketinde bir kız sevmiş, onu da başkasına vermişler. Hüseyin bunu bir türlü kendine ye diremiyormuş. Babası Ali Efendi oğlunun elinden bir kaza çıkmasından korktuğu için onu İstanbul’a getirmişti. Laz Hüseyin kahvenin üzerinde yatıyor, durmadan çalışıyor yavuklusunu unutmaya çalışıyordu. Memleketinin havası gibi çabucak sertleşiyor, ama büyüklerine karşı saygıda kusur etmemek için elinden geleni yapıyordu. Cıva gibiydi.

JİLETE KARŞILIK SÜRMENE BIÇAĞI

Birkaç çayın parasını yutturmak, isteyen iri yarı bir kayıkçı önce dayakla nasibini almıştı. Bundan sonra peş peşe yaptığı vukuatlar ile Laz Hüseyin’in namı alıp yürümüştü. Sıcak bir temmuz gecesi Galata’da Yakup Efendinin birahanesi önünde kapıştığı Beyoğlu’nun kabadayısı Odesalı Kosti’yi 4 bıçak darbesiyle öldürünce bizimle beraber işgal polisi de peşine takıldı. Fakat Hüseyin’i yakalamak mümkün olmuyordu. Nihayet bir yıl sonra Kuledibi’nde bu defa Unkapanı’nın kabadayısı Kesik Nikola ile çatıştı. Manol adında bir Rum’un işlettiği kumarhanede çıkan kavga sonunda Laz Hüseyin jilet atmakta son derece mahir olan Kesik Nikola’yı defa onu Altı Sürmene bıçağı darbesiyle öldürmüştü.

ONU TEK DURDURAN KARAMÜRSELLİ ESMA İDİ

Onu durduran tek insan, bir gün kayıktan inerken görüp adeta çarpıldığı Karamürselli Esma idi. Unkapanı Fil yokuşu Hamit Efendi medresesinde oturan Esma onu yıllarca saklamış, işgal polisini bütün baskısına rağmen Laz Hüseyin’i ele vermemişti. Laz Hüseyin de yıllarca ortalığı titrettikten sonra, Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Esma’sını da yanına ortadan kaybolmuşlardı.

GACARA YUSUF

1950’li ve 1960’lı yıllarda bile İstanbul’da Karaköy, Tophane, Kasımpaşa, Fener, Balat ve Ayvansaray semtlerinde Kanbozlu, Potomyalı ve Rizeli gençler hem çalışmışlar hem de kabadayılık yapmışlardı. Bu atak gençlerin, bir başka deyişle kabadayıların en ünlülerinden birisi de “Gacara Yusuf”tu. Asıl adı Yusuf Hazavitligil idi. Hazavitligil ailesi, Trabzon’un Of ilçesinden Potomya’ya gelip yerleşmişti. Gacara lakabı dedesinden intikal etmiş. Çok yürekli ve atak ama aynı zamanda ufak tefek, çelimsiz bir adamdı. Boyu 1,55-1,60 metre gibi bir şeydi. Ama iş bıçak kullanmaya gelince, eli makine gibiydi Gacara Yusuf’un. Saniyede iki üç bıçak darbesi savurabiliyordu. Gacara Yusuf deyince herkes tir tir titriyordu.

Kaynak:

* Sayılı Fırtınalar / Eski İstanbul Kabadayıları Refi Cevad Ulunay Alfa Yayınları 2017

*Ali Topuz Anlatıyor 1 (Değişimi Yaşamak) Ali Topuz Doğan Kitap 2011

*Gün Gazetesi 3 Mayıs 1972

Yorum Yap

Yazarın Diğer Yazıları

Rize Siyaset Tarihinden Fıkralar

  • 0
  • 0
  • 14

Vefatının 14. Yılı Anısına (18 Kasım 2009)

  • 0
  • 0
  • 273

Servet Yardımcı: Rize Hatıralarımızın Şehridir

  • 0
  • 0
  • 181

İYİ Kİ DOĞDUN KAZIM

  • 0
  • 0
  • 160

Sayın Cumhurbaşkanına Bunları da İletin

  • 0
  • 0
  • 223

Abdurrahim Albayrak: Onu Hiç Unutmayacağım

  • 0
  • 0
  • 213

Ahmet Mesut Yılmaz Ve Hatıralar

  • 0
  • 0
  • 205

Rize Kültürü Ve Hohol Olmak

  • 0
  • 0
  • 277

Çaya Gönül Verenler ve ÇAYKUR Genel Müdürleri

  • 0
  • 0
  • 601

Bir Siyaset Bilgesi Rize Vakfı Başkanı Orhan Keçeli

  • 0
  • 0
  • 227

Tarihçi Yazar Osman Öndeş Bu Kez Fatih Sultan Kar'ı Yazdı

  • 0
  • 0
  • 353

Futbol Sahalarının Arap Ahmet'i

  • 0
  • 0
  • 624

Çamlıhemşin Çinçivalı Murat Karayalçın'ın Anıları

  • 0
  • 0
  • 314

Rize Şehir Merkezinde Kentsel Dönüşüm

  • 0
  • 0
  • 379

Rize Turizminde Potansiyel Var

  • 0
  • 0
  • 333

Rizeli Siyasilerin Darbe Hatıraları

  • 1
  • 0
  • 784

Şampiyon Rizespor (1973-74 Sezonu)

  • 0
  • 0
  • 319

Rize Sporundan Bir Yıldız Kaydı

  • 0
  • 0
  • 1110

Rize Çayına Adanan Bir Ömür: Mehmet Zihni Derin

  • 0
  • 0
  • 439

Bu Topraklardan Bir Cimilli İbo Geçti

  • 0
  • 0
  • 501

24 Saatte 24 Futbolcu Transfer Eden Rizespor’a Selam Olsun

  • 0
  • 0
  • 755

Rize Günleri “Küme”de Olmasın Rize’yi Rezil Etmeyelim

  • 0
  • 0
  • 513

Sonra Döndüm Dedim ki İyi ki Rizeliyim

  • 0
  • 0
  • 628

Onların da Yolu Rizespor'dan Geçti

  • 0
  • 0
  • 412

Rizespor Süper Lig'de

  • 0
  • 0
  • 406

Mehmet Yaşar, Sedat ve Osman Türüt: Göğsünde Ay Yıldızlı Armayı Taşımış Rizeli Güreşçiler

  • 0
  • 0
  • 725

Rizeli Araştırmacı Yazar Sarıyar Belleği İbrahim Balcı'nın Ardından

  • 0
  • 0
  • 680

Futbolda Sakin Güç: İrfan Saral

  • 0
  • 0
  • 722

Birlikten Kültür Doğuyor

  • 0
  • 0
  • 1396

Eski İstanbul'un Rizeli Kabadayıları

  • 1
  • 0
  • 7982

Tarihinden Sayfalar, Birazcık Radyasyon İyidir

  • 0
  • 0
  • 718

Yazında Doğası, Çayı ve İnsanıyla Rize-2

  • 0
  • 0
  • 724

Rize'nin Ünlü Futbolcuları: Onların da Yolu Futbol Sahalarından Geçti

  • 0
  • 0
  • 770

Rizeli Savcı Yusuf İzzet Akçal Ve Şair Nazım Hikmet’in Bursa Cezaevi Hatıraları

  • 0
  • 0
  • 714

19 Mayıs Rize'de Çifte Bayram

  • 0
  • 0
  • 884

Gol Kralı Zeki ve Çevik Rizesporlu Oktay Çevik

  • 0
  • 0
  • 504

Şair Abdul Celil Bayar

  • 0
  • 0
  • 873

Lefter: Rizelileri Rize'yi Hiç Unutmadı

  • 0
  • 0
  • 925

Merhum Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz'ın Rize Sevgisi

  • 0
  • 0
  • 969

Çayın Başkentinden Türkiye'nin Başkentine

  • 0
  • 0
  • 905

Rize'nin İl Oluşunun 99. Yılı Anısına

  • 0
  • 0
  • 915

Bir Futbol ve Rizespor Emekçisi: Zafer Numan Kanburoğlu

  • 0
  • 0
  • 583

Osman Yüksel Serdengeçti'den Rize'ye Güzelleme

  • 0
  • 0
  • 965

Türk Ordusuna Rizelilerin Hediyesi: Rize Teyyaresi

  • 0
  • 0
  • 1031

Namı Değer Çingene Arif: Arif Koca

  • 0
  • 0
  • 1127

Aspetli Hayırsever Ali Rıza Mete

  • 0
  • 0
  • 918

Rize'de Bir Demokrasi Yıldızı: Mehmet Ali Kumbasar

  • 0
  • 0
  • 949

Vekil Olmak/Asıl Kalmak

  • 0
  • 0
  • 949

Laz Ziya, Ziya Kalkavan

  • 0
  • 0
  • 927

Rizespor Ruhu ve Mustafa Zeki Rakıcıoğlu

  • 0
  • 0
  • 587

RİZE GÜNLERİ RİZE’YE YAKIŞIR OLMALI

  • 0
  • 0
  • 1186

BU TOPRAKLARDAN BİR CİMİLLİ İBO GEÇTİ

  • 0
  • 0
  • 3354

KAZIM'IN ANISINA

  • 0
  • 0
  • 1404

RİZE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE YETKİLİ VE ETKİLİLERDEN ARZUHALİM

  • 0
  • 0
  • 1400

CUMHURİYET TARİHİNİN İLGİNÇ KARAKTERİ: EKREM RİZE

  • 0
  • 0
  • 1434

SOYADI DA YÜREĞİ DE SAĞLAMDI: AYDIN SAĞLAM

  • 0
  • 0
  • 1238

BİR ÖNDER, BİR MEMLEKET!

  • 0
  • 0
  • 1517

RİZE VEFA KONUSUNDA NEDEN DUYARSIZ

  • 0
  • 0
  • 1246

İNÖNÜ’NÜN RİZE ZİYARETLERİ

  • 0
  • 0
  • 1781

RİZESPOR VE BİR ŞAMPİYONLUK HATIRASI

  • 0
  • 0
  • 3680

TÜRK FUTBOLUNDAN İZ BIRAKMIŞ BİR RİZELİ: AVNİ KALKAVAN

  • 0
  • 0
  • 5466

CUMHURİYET SENATOSU'NUN RİZELİ ÜYESİ: ASPETLİ ŞÜKRÜ METO

  • 0
  • 0
  • 1061

RİZE'NİN KAYBOLAN SEMBOLLERİ

  • 0
  • 0
  • 3770

RİZE’NİN NOSTALJİK DEĞERİ TURİST OTEL VE HATIRALAR

  • 0
  • 0
  • 3415

TURGUT KIRAN’IN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 4173

RİZE BİZİMDİR VE BAŞKA RİZE YOKTUR

  • 0
  • 0
  • 3081

MÜTEVAZI BİR EFSANE: ALİ YAVUZ

  • 0
  • 0
  • 12742

ÇAY YAPRAĞI ESRA ALKAN'IN KALEMİNDEN DİLE GELDİ

  • 0
  • 0
  • 1743

RİZESPOR'UN KURULUŞ TARİHİ DEĞİŞTİRİLEMEZ

  • 0
  • 0
  • 2348

19 MAYIS TARİHİ RİZESPOR BAYRAMI OLARAK İLAN EDİLMELİDİR

  • 0
  • 0
  • 1100

RİZELİ FUTBOLCULARDAN OLUŞAN RİZESPOR TARİH YAZIYORDU

  • 0
  • 0
  • 6249

TÜRK SİYASET TARİHİNİN İKİ BEYEFENDİ İSMİ: YUSUF İZZET AKÇAL VE EROL YILMAZ AKÇAL

  • 0
  • 1
  • 4548

TÜRK SİYASETİNİN RENKLİ İSMİ: OSMAN KAVRAKOĞLU

  • 0
  • 0
  • 4790

BELEDİYECİLİĞİN BABASI: AYTEKİN KOTİL

  • 0
  • 1
  • 3301

NE RİZE’DE VEFA İSİMLİ BİR SEMT NE DE RİZELİ DE VEFA VAR

  • 0
  • 0
  • 1487

KOCA KAPTAN GÜRSEL AKSEL, RİZESPOR VE VEFA

  • 0
  • 0
  • 1738

OLİMPİYAT VE DÜNYA ŞAMPİYONU RİZE’NİN GURURU: KAZIM AYVAZ

  • 0
  • 2
  • 1743

ATATÜRK’ÜN KADIM DOSTU RİZELİ MATARACI MEHMET EFENDİ

  • 0
  • 0
  • 2883

RİZE ESKİ HÜKÜMET TABİBİ: DOKTOR MEHMET ALİ GÜVEN

  • 0
  • 0
  • 1559

GERİYE HOŞ BİR SEDA KALDI

  • 0
  • 0
  • 1130

RİZELİLERİN DERVİŞ ALİ’Sİ

  • 0
  • 0
  • 1065

YEŞİL MAVİ RENKLER DÜNDAR AKDENİZ’İN ARMAĞANI

  • 0
  • 0
  • 1120

TURGUT AKSOY’UN ARDINDAN: ÖZEL İNSANDI, GÜZEL İNSANDI

  • 0
  • 0
  • 1410

AZMİ KANDEMİR YAŞAYAN TARİHTİR

  • 0
  • 1
  • 1651

ÜÇ GÜZEL ADAM VE ÜÇEL

  • 0
  • 0
  • 1217

TÜRK SİYASET TARİHİNİN RENKLİ İSMİ ALİ TOPUZ'UN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 1175

SİYASETTE SOL KANAT FUTBOLDA STOPER: ALPER TAŞ

  • 0
  • 0
  • 1091

'BİZİM SASU' CENGİZ SARIOĞLU

  • 0
  • 0
  • 1168

RİZE ÇAYINA ADANAN BİR ÖMÜR: MEHMET ZİHNİ DERİN

  • 0
  • 0
  • 1104

RİZE SİYASET TARİHİNDEN RENKLİ BİR POTRE: MEHMET TALAT DOĞAN

  • 0
  • 0
  • 1294