Fatih Sultan KAR

CUMHURİYET TARİHİNİN İLGİNÇ KARAKTERİ: EKREM RİZE

  • 0
  • 0
  • 1434
Yazı Boyutu

Ekrem Rize ismiyle ilk karşılaştığımdan beri kafamda hep soru işaretleri dönüp duruyordu.

Ekrem Rize ilginç bir insandı. Rize’nin Camiönü Mahallesi’nde doğmuştu. Çeşitli gazetelerde çok sayıda makale, otobiyografik nitelikler de taşıyan kitaplar yazmıştır. Kitaplarında kendisinden üçüncü tekil şahıs gibi söz etmiştir. Kitaplarda sıkça, 'Bunun üzerine Ekrem Rize şöyle dedi', 'Ekrem Rize hükümette olsaydı şöyle yapardı,' gibi ibareler bulunmaktadır. Sağlığına dikkat etmek amacıyla yaz kış, kar-çamur-yağmur demeden plaj kıyafetleriyle, sadece mayo giymiş üsten tamamen çıplak vaziyette her Büyük Çamlıca eteklerinde koşardı.  Seksen yaşındaki bu adamın kıyafetleri hareketleri görenleri şaşırtıyordu. Güzel sanatlara, resim yapmaya meraklıydı. Boks yapmaya ve barfiks çekmeye meraklıydı. - Osmanlı Hanedanı'nın Türklüğü yok ettiğini savunurdu.

Rizeli Silah Ustasını Marifeti Sayesinde Atatürk'le Tanıştı
Ekrem Rize, 1. Meclis'in dağıldığını ve kurulacak yeni meclisin Cumhuriyet ilan edeceğini düşünmektedir. Savaş durumunda kendini 'başkomutan' olmak üzere ayarlamıştır ama artık savaş bittiğine göre politikaya atılmaya karar verir. Bunun için Atatürk'le tanışmanın yollarını arar.  Bu fırsat nihayet bir tüfek vasıtasıyla çıkar. Rizeli bir usta mavzere benzeyen bir tüfek yapmayı başarmıştır. Rize Müdafa-i Hukuk Cemiyeti bu tüfeği Atatürk'e hediye etmeye karar verir. Hediyenin Ankara'ya götürülmesi işini Ekrem Rize üstlenir. Rize bu olayı sanki başka birinden söz ediyormuş gibi kaleme aldığı 'Ekrem Rize'nin Atatürk'le Mahrem Bir Görüşmesi' başlıklı yazısında anlatır. 

Vekil Yapılmadı Atatürk'e ve İsmet Paşa'ya Husumet Besledi
15 gün arayla iki kez gerçekleşen bu görüşmelerin ikincisinde Atatürk, Rize'ye 'Sen de hep elinde cüzdanla (dosya) dolaşıyorsun' diye takılır. Sözü edilen dosyalarda Rize'nin askerlik ve çeşitli savaşlar hakkında yazdığı makaleler vardır. Atatürk'e bunları adeta zorla okutur. Alman Genelkurmayı'nın kendisi hakkındaki övgü yazısını gösterir. Gerçi, Atatürk, Rize'nin kendisinin Arnavutluk isyanının bastırılmasında oynadığı mühim rolü bilmemesine biraz bozulur. Bu görüşmede Rize, politikaya atılma isteğinden dem vurur ve bu talebi Atatürk tarafından kabul görür. Gerçi, Rize'nin milletvekilliği ancak bir dönem sürecektir. Tekrar aday yapılmaması Rize'yi öfkelendir ve hayatının sonraki dönemlerinde Atatürk ve İsmet Paşa’ya husumet besler.

Ekrem Rize, Osman Öndeş ve Vurun Osmanlı'ya
Bir yanda başarılarla dolu bir hayat hikâyesi bir yanda ise Osmanlı’nın zerre hatırlanmasından anılmasından rahatsız olup TBMM’ye “Binalardaki Tuğraların Silinmesi” hakkında önerge veren Osmanlı düşmanı bir insan ikilemi içinde düşünüp duruyordum. 16 Ocak 2012 tarihinde Araştırmacı Yazar Osman Öndeş Bey bana uğradı. Rizeli Ekrem Rize’den yola çıkarak Osmanlı’nın izlerinin yurdumuzdan silinme çabalarını “Vurun Osmanlı’ya” adı altında kitap haline getireceğini, bu bağlamda Ekrem Rize hakkında varsa bilgi belge talebinde bulundu bende yardımcı oldum. Öndeş, Vurun Osmanlı'ya isimli son kitabında unutulan bir konuyu gündeme getirmişti. 1927 yılında, dönemin Rize milletvekili Ekrem Rize'nin kişisel çabasıyla 1057 sayılı bir kanun çıkarıldı. Tam adı: Türkiye Cumhuriyeti Dahilinde Bulunan Bilimum Mebani-i Resmiye ve Milliye Üzerindeki Tuğra ve Medhiyelerin Kaldırılması. Bu kanuna dayanılarak onlarca tarihi binada bulunan Osmanlı tuğra ve kitabeleri kaldırıldı, silindi ya da kırıldı. Bu yazıların tarihi eser niteliğine bakılmaksızın kıyım yapıldı. Tuğra, medhiye ve kitabelerin kazındığı binalar arasında İstanbul Valiliği, İstanbul Üniversitesi, Sirkeci Tren Garı, Darülaceze, Çırağan Sarayı gibi çok bilinen yerlerde bulunuyordu.  

Ekrem Rize Kimdir?
1891 Rize'nin Camiönü Mahallesi’nde doğdu. Babası Bekiroğulları’ndan Tevfik, annesi Behiye Hanımdır. 1909'da İstanbul Harp Okulundan teğmen olarak diploma aldı. İstanbul'da 8.  Alaya atandı. 1910'da Kuzey Arnavutluk Harekâtına Liva Yaveri olarak katıldı. Aynı yılın sonunda İstanbul'a döndü ve Beylerbeyi Yedek Subay Öğretmenliğine atandı. Öğretmenliği sırasında Askerî Ceride'de Makaleleri yayımlandı. Arnavutluk Harekâtı hakkında yazdığı eser, Genel Kurmay tarafında bastırılıp Almancaya çevrildi. 

Kıtadan Kıtaya Koştu
Trablusgarp'a gitme talebi uygun görülmeyerek 28. Edirne Alayı’na atandı. 1912 yılında sınavı kazanarak Kurmay Okuluna girdi. Balkan Savaşında Genel Karargâh 2.  Şube’de çalıştı. 1913-1914 arası Kurmay Okuluna devam etti. 1914 yılında seferberliğin ilanı üzerine 2. Sınıfta okulunu bırakarak Suriye'deki 8. Kolordu Kurmayına atandı. 30 Ağustos 1914 tarihinde Harp Okulu talim öğretmenliğine verildi. 1915 yılında Kanal Harekâtına katıldı. Verdiği başarılı hizmetten ötürü kıdem aldı. Kafkas
Cephesi’ne verildi, orada tifoya yakalandı ve sol bacağı sakatlandı. Tedavi için Almanya'ya gönderildi. Dönüşünde İstanbul Menzil Müfettişliğini kabul etmeyerek eski kıtasına, Kafkaslara döndü.

Bir Süre Samsun'da Yaşadı
14 Aralık 1916 tarihinde yüzbaşı oldu. 1917 yılında tekrar ayağından rahatsızlanıp İstanbul'a geldi. Tedavi gördükten sonra Halep Menzil Müfettişliğine verildi, buradan Irak 13. Kolordu Kurmayına atandı. 1918 yılında Çanakkale Grup Kurmayı 1. Şubesi’ne, aynı yıl İstanbul'da kurmay kursuna katılarak 1919 yılında kurmay sınıfına geçti. 1920 yılında Kurmay Okuluna devam etti. Okulun 3. sınıfından ayrılarak ailesiyle Anadolu'ya gidip Samsun'a yerleşti. Garp Cephesi 24.  Fırka Kurmay Başkanlığına getirildi. Bu görevde iken İkinci İnönü Savaşı’na katıldı. Daha sonra 1. Süvari Fırkası Kurmay Başkanlığına atandı. Fırkasıyla İnegöl, Dumlupınar ve Kütahya Savaşlarına katıldı. Sakarya Savaşı sırasında ayağındaki rahatsızlığı yeniden başladı ve hava değişimi ile istirahat verildi.

TBMM İkinci Dönem Rize Mebusu
TBMM'nin İkinci Dönem seçimlerine katıldı. 17 Temmuz 1923 tarihinde yapılan seçimde 424 oy alarak Rize'den milletvekili seçildi. 12 Ağustosta mazbatası onaylandı. 13 Ağustos 1923 tarihinde meclise katıldı. Milletvekili olunca Rize’deki arazisinin kısmını satarak elde ettiği gelirle Amerika’dan prefabrik ev getirterek Ankara’da Ziraat Bankası’nın Operaya bakan köşesinde satın aldığı araziye kurdurur. Bu o zamanlar için çok dikkat çeken bir girişimdir.  Millî Müdafaa ve Hariciye komisyonlarında çalıştı. İlk çay kanunun çıkmasında aktif rol oynadı. Millî Müdafaa Komisyonu Kâtipliğine ve Sözcülüğüne seçildi. Askeri Sicil, Askeriye Maaşları, Malûl Gaziler, İçki Yasağı, Ceza Kanunu, Askerliğin Süresi, Harbiye Nizamnamesi, Kırtasiyenin azaltılması ve Şikâyet Kalemi kurulması, Beyiye Hakkı, Şehit Aileleri, Binalardaki Tuğraların Silinmesi, Evkafın Devri, Bakanlık Binaları ve Rize-Erzurum yolu konularında kanun teklifleri verdi. Ayrıca değişik on üç konuda önergesi, Genel Kurulda otuz sekiz değişik konuda, yetmiş kez konuşma yaptı. Nüfuz kullanarak şahsî yarar sağlayanlar hakkında soru önergesi verdi. Vekilliği bir dönem sürdü ve 23 Mart 1927 tarihinde 5. Derece üzerinden emekliye ayrıldı. 12 Temmuz 1915 tarihinde iki kez sefer zammı, Muharebe Gümüş Liyakat Madalyası aldı. 5769 numaralı İstiklâl Madalyası sahibidir. İstanbul'da vefat etti. 27 Kasım 1982 günü Kısıklı'da toprağa verildi.

Yorum Yap

Yazarın Diğer Yazıları

Vefatının 14. Yılı Anısına (18 Kasım 2009)

  • 0
  • 0
  • 272

Servet Yardımcı: Rize Hatıralarımızın Şehridir

  • 0
  • 0
  • 181

İYİ Kİ DOĞDUN KAZIM

  • 0
  • 0
  • 160

Sayın Cumhurbaşkanına Bunları da İletin

  • 0
  • 0
  • 223

Abdurrahim Albayrak: Onu Hiç Unutmayacağım

  • 0
  • 0
  • 213

Ahmet Mesut Yılmaz Ve Hatıralar

  • 0
  • 0
  • 205

Rize Kültürü Ve Hohol Olmak

  • 0
  • 0
  • 277

Çaya Gönül Verenler ve ÇAYKUR Genel Müdürleri

  • 0
  • 0
  • 600

Bir Siyaset Bilgesi Rize Vakfı Başkanı Orhan Keçeli

  • 0
  • 0
  • 227

Tarihçi Yazar Osman Öndeş Bu Kez Fatih Sultan Kar'ı Yazdı

  • 0
  • 0
  • 353

Futbol Sahalarının Arap Ahmet'i

  • 0
  • 0
  • 624

Çamlıhemşin Çinçivalı Murat Karayalçın'ın Anıları

  • 0
  • 0
  • 313

Rize Şehir Merkezinde Kentsel Dönüşüm

  • 0
  • 0
  • 379

Rize Turizminde Potansiyel Var

  • 0
  • 0
  • 333

Rizeli Siyasilerin Darbe Hatıraları

  • 1
  • 0
  • 782

Şampiyon Rizespor (1973-74 Sezonu)

  • 0
  • 0
  • 319

Rize Sporundan Bir Yıldız Kaydı

  • 0
  • 0
  • 1109

Rize Çayına Adanan Bir Ömür: Mehmet Zihni Derin

  • 0
  • 0
  • 439

Bu Topraklardan Bir Cimilli İbo Geçti

  • 0
  • 0
  • 501

24 Saatte 24 Futbolcu Transfer Eden Rizespor’a Selam Olsun

  • 0
  • 0
  • 754

Rize Günleri “Küme”de Olmasın Rize’yi Rezil Etmeyelim

  • 0
  • 0
  • 512

Sonra Döndüm Dedim ki İyi ki Rizeliyim

  • 0
  • 0
  • 628

Onların da Yolu Rizespor'dan Geçti

  • 0
  • 0
  • 412

Rizespor Süper Lig'de

  • 0
  • 0
  • 405

Mehmet Yaşar, Sedat ve Osman Türüt: Göğsünde Ay Yıldızlı Armayı Taşımış Rizeli Güreşçiler

  • 0
  • 0
  • 724

Rizeli Araştırmacı Yazar Sarıyar Belleği İbrahim Balcı'nın Ardından

  • 0
  • 0
  • 679

Futbolda Sakin Güç: İrfan Saral

  • 0
  • 0
  • 722

Birlikten Kültür Doğuyor

  • 0
  • 0
  • 1396

Eski İstanbul'un Rizeli Kabadayıları

  • 1
  • 0
  • 7981

Tarihinden Sayfalar, Birazcık Radyasyon İyidir

  • 0
  • 0
  • 716

Yazında Doğası, Çayı ve İnsanıyla Rize-2

  • 0
  • 0
  • 724

Rize'nin Ünlü Futbolcuları: Onların da Yolu Futbol Sahalarından Geçti

  • 0
  • 0
  • 767

Rizeli Savcı Yusuf İzzet Akçal Ve Şair Nazım Hikmet’in Bursa Cezaevi Hatıraları

  • 0
  • 0
  • 714

19 Mayıs Rize'de Çifte Bayram

  • 0
  • 0
  • 884

Gol Kralı Zeki ve Çevik Rizesporlu Oktay Çevik

  • 0
  • 0
  • 503

Şair Abdul Celil Bayar

  • 0
  • 0
  • 872

Lefter: Rizelileri Rize'yi Hiç Unutmadı

  • 0
  • 0
  • 924

Merhum Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz'ın Rize Sevgisi

  • 0
  • 0
  • 968

Çayın Başkentinden Türkiye'nin Başkentine

  • 0
  • 0
  • 904

Rize'nin İl Oluşunun 99. Yılı Anısına

  • 0
  • 0
  • 914

Bir Futbol ve Rizespor Emekçisi: Zafer Numan Kanburoğlu

  • 0
  • 0
  • 583

Osman Yüksel Serdengeçti'den Rize'ye Güzelleme

  • 0
  • 0
  • 964

Türk Ordusuna Rizelilerin Hediyesi: Rize Teyyaresi

  • 0
  • 0
  • 1031

Namı Değer Çingene Arif: Arif Koca

  • 0
  • 0
  • 1126

Aspetli Hayırsever Ali Rıza Mete

  • 0
  • 0
  • 918

Rize'de Bir Demokrasi Yıldızı: Mehmet Ali Kumbasar

  • 0
  • 0
  • 949

Vekil Olmak/Asıl Kalmak

  • 0
  • 0
  • 949

Laz Ziya, Ziya Kalkavan

  • 0
  • 0
  • 926

Rizespor Ruhu ve Mustafa Zeki Rakıcıoğlu

  • 0
  • 0
  • 587

RİZE GÜNLERİ RİZE’YE YAKIŞIR OLMALI

  • 0
  • 0
  • 1186

BU TOPRAKLARDAN BİR CİMİLLİ İBO GEÇTİ

  • 0
  • 0
  • 3354

KAZIM'IN ANISINA

  • 0
  • 0
  • 1404

RİZE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE YETKİLİ VE ETKİLİLERDEN ARZUHALİM

  • 0
  • 0
  • 1400

CUMHURİYET TARİHİNİN İLGİNÇ KARAKTERİ: EKREM RİZE

  • 0
  • 0
  • 1434

SOYADI DA YÜREĞİ DE SAĞLAMDI: AYDIN SAĞLAM

  • 0
  • 0
  • 1238

BİR ÖNDER, BİR MEMLEKET!

  • 0
  • 0
  • 1516

RİZE VEFA KONUSUNDA NEDEN DUYARSIZ

  • 0
  • 0
  • 1245

İNÖNÜ’NÜN RİZE ZİYARETLERİ

  • 0
  • 0
  • 1780

RİZESPOR VE BİR ŞAMPİYONLUK HATIRASI

  • 0
  • 0
  • 3679

TÜRK FUTBOLUNDAN İZ BIRAKMIŞ BİR RİZELİ: AVNİ KALKAVAN

  • 0
  • 0
  • 5466

CUMHURİYET SENATOSU'NUN RİZELİ ÜYESİ: ASPETLİ ŞÜKRÜ METO

  • 0
  • 0
  • 1061

RİZE'NİN KAYBOLAN SEMBOLLERİ

  • 0
  • 0
  • 3769

RİZE’NİN NOSTALJİK DEĞERİ TURİST OTEL VE HATIRALAR

  • 0
  • 0
  • 3414

TURGUT KIRAN’IN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 4173

RİZE BİZİMDİR VE BAŞKA RİZE YOKTUR

  • 0
  • 0
  • 3081

MÜTEVAZI BİR EFSANE: ALİ YAVUZ

  • 0
  • 0
  • 12742

ÇAY YAPRAĞI ESRA ALKAN'IN KALEMİNDEN DİLE GELDİ

  • 0
  • 0
  • 1742

RİZESPOR'UN KURULUŞ TARİHİ DEĞİŞTİRİLEMEZ

  • 0
  • 0
  • 2348

19 MAYIS TARİHİ RİZESPOR BAYRAMI OLARAK İLAN EDİLMELİDİR

  • 0
  • 0
  • 1099

RİZELİ FUTBOLCULARDAN OLUŞAN RİZESPOR TARİH YAZIYORDU

  • 0
  • 0
  • 6248

TÜRK SİYASET TARİHİNİN İKİ BEYEFENDİ İSMİ: YUSUF İZZET AKÇAL VE EROL YILMAZ AKÇAL

  • 0
  • 1
  • 4548

TÜRK SİYASETİNİN RENKLİ İSMİ: OSMAN KAVRAKOĞLU

  • 0
  • 0
  • 4790

BELEDİYECİLİĞİN BABASI: AYTEKİN KOTİL

  • 0
  • 1
  • 3300

NE RİZE’DE VEFA İSİMLİ BİR SEMT NE DE RİZELİ DE VEFA VAR

  • 0
  • 0
  • 1487

KOCA KAPTAN GÜRSEL AKSEL, RİZESPOR VE VEFA

  • 0
  • 0
  • 1737

OLİMPİYAT VE DÜNYA ŞAMPİYONU RİZE’NİN GURURU: KAZIM AYVAZ

  • 0
  • 2
  • 1742

ATATÜRK’ÜN KADIM DOSTU RİZELİ MATARACI MEHMET EFENDİ

  • 0
  • 0
  • 2883

RİZE ESKİ HÜKÜMET TABİBİ: DOKTOR MEHMET ALİ GÜVEN

  • 0
  • 0
  • 1559

GERİYE HOŞ BİR SEDA KALDI

  • 0
  • 0
  • 1129

RİZELİLERİN DERVİŞ ALİ’Sİ

  • 0
  • 0
  • 1065

YEŞİL MAVİ RENKLER DÜNDAR AKDENİZ’İN ARMAĞANI

  • 0
  • 0
  • 1119

TURGUT AKSOY’UN ARDINDAN: ÖZEL İNSANDI, GÜZEL İNSANDI

  • 0
  • 0
  • 1410

AZMİ KANDEMİR YAŞAYAN TARİHTİR

  • 0
  • 1
  • 1651

ÜÇ GÜZEL ADAM VE ÜÇEL

  • 0
  • 0
  • 1216

TÜRK SİYASET TARİHİNİN RENKLİ İSMİ ALİ TOPUZ'UN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 1175

SİYASETTE SOL KANAT FUTBOLDA STOPER: ALPER TAŞ

  • 0
  • 0
  • 1091

'BİZİM SASU' CENGİZ SARIOĞLU

  • 0
  • 0
  • 1168

RİZE ÇAYINA ADANAN BİR ÖMÜR: MEHMET ZİHNİ DERİN

  • 0
  • 0
  • 1103

RİZE SİYASET TARİHİNDEN RENKLİ BİR POTRE: MEHMET TALAT DOĞAN

  • 0
  • 0
  • 1293