Fatih Sultan KAR

BELEDİYECİLİĞİN BABASI: AYTEKİN KOTİL

  • 0
  • 1
  • 3301
Yazı Boyutu

1934 yılında Rize’nin Gündoğdu nahiyesine bağlı Dağınıksu Köyü’nde doğdu. Yusuf Ziya ve Nuriye Kotil’in altı çocuğundan biridir. Kotil ailesi, Rize’nin önde gelen ailelerindendir.

BABASI ÇAY TARIMININ ÖNCÜLERİNDENDİR
Rize’de çay yetiştirilmesi için çalışmalara Cumhuriyetin ilk yıllarında başlandı ve 1937 yılında çay tarımına geçildi. Aytekin Kotil’in babası Yusuf Ziya Kotil Rize’de çay tarımına ilk geçenlerdendir. Ailenin meyve bahçeleri de vardı. Ticaretle de uğraşıyorlardı. Ayrıca Kotiller arasında demircilik ve marangozluk gibi meslekler de yaygındı. Baba Yusuf Ziya Kotil medrese eğitimi almış bir imamdı. Cumhuriyetin ilk yıllarında Trabzon’da öğretmenlik kurslarına katılmış ve 1940’lı yılların başlarına kadar da ilkokul öğretmenliği yapmıştı.

GÜNLÜK TUTARDI
Aytekin Kotil, ilkokul ve ortaokulu Rize’de bitirdi. Yusuf Ziya Kotil, 6 çocuğunu da okuttu. 1950’li yılların başına kadar Rize’de lise olmadığı için Kotil ailesinin çocukları, liseyi İstanbul’da okudu. İstanbul’a ilk giden Nihat Kotil oldu. Yusuf Ziya Kotil, çocukları için İstanbul’da bir ev, bir de bakkal dükkânı satın aldı. Nihat Kotil, liseden sonra Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. Nihat Kotil’den sonra lise eğitimi için Necdet Kotil İstanbul’a geldi; onu 1950’li yılların başında Aytekin Kotil izledi. Aytekin Kotil liseye Vefa Lisesi’nde başladı. Ancak, sağlık durumunun bozulması nedeniyle Rize’ye dönmek ve öğrenimini Rize Lisesi’nde tamamlamak zorunda kaldı. Aytekin Kotil, bu yıllarda tifoya yakalandı ve bir müddet sanatoryumda yatmak zorunda kaldı. Bu nedenle liseyi bir yıl geç bitirdi. Aytekin Kotil, liseye başladığı tarihlerden üniversiteyi bitirdiği tarihlere kadar günlük tutmuştur. Söz konusu günlükler şu anda kızı Dilek Türker’dedir.

SİYASETE LİE ÇAĞLARINDA BAŞLADI
Aytekin Kotil, daha lise yıllarında siyasetle yoğun bir şekilde ilgilenmekteydi. Rize adlı yerel gazetede 1953 yılında yazdığı “Rize’nin Halledilmeyen Derdi’' adlı makalesinde, soğuk ve yağışlı havalarda yolcuların açıkta saatlerce vapur beklediklerini, onlara küçük bir bekleme salonunun çok görüldüğünü, insanların vapura binmek için birbirlerini çiğnediklerini, halkın bu durumunun insanın kalbini sızlattığını belirtmektedir. Orada vapura binen milletvekillerinin bu durumu gördüklerini söyleyen Kotil, bu sorunu Meclis’te dile getirmelerini istemektedir. Kotil; 1956 yılında Çaycılar Yardımlaşma Kooperatifi Kongresi’nde yerel basına da yansıyan bir konuşmasında gübrelerin dağıtımındaki adaletsizlik, gübrelerin iyi korunması gerektiği, çay fiyatlarının yetersizliği ve hayat pahalılığı karsısında üreticinin mağdur olduğu üzerinde durdu.

12 EYLÜL DARBESİYLE GÖREVDEN ALINDI
Aytekin Kotil 1955 yılında liseyi bitirdi. İTÜ’ye girip mühendis olmak istiyordu. Ancak sınavları kazanamayınca, 1956 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde öğrenime başladı. Hukuk Fakültesi’nde okurken kendinden bir alt sınıfta okuyan Görsev Hanımla tanıştı ve 1961 yılında evlendi. Aytekin ve Görsev Kotil’in Dilek, Serhan ve Gökhan adlarını taşıyan üç çocukları oldu. Aytekin Kotil, okulu bitirdikten sonra avukatlığa başladı. Mesleğini belediye başkanı seçildiği 1977 yılına kadar sürdürdü. 1968-73 yılları arasında İstanbul Belediye Meclis Üyeliği, 1973-74 yılları arasında ise İstanbul Belediye Başkan Vekilliği yaptı. 1973 yılında Ali Topuz'un milletvekilliğine seçilmesinden sonra Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul İl Başkanlığı’na getirildi. CHP içinde "ortanın solu" politikasının temsilcilerinden olan Kotil 1977 yılındaki yerel seçimleri kazanarak 14 Aralık 1977'de İstanbul belediye başkanlığı görevine başladı. Halkçı, toplumcu bir belediyecilik anlayışıyla belediyecilik yapan Kotil 12 Eylül darbesi nedeniyle Milli Güvenlik Konseyi kararıyla 12 Eylül 1980 günü görevinden alındı.

1987 yılında Sosyal Demokrat Halkçı Parti'den İstanbul milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) girdi. 1989 yılında TBMM Başkan Vekilliği görevine seçildi. 1991 yılında erken seçime gidilmesi üzerine tekrar milletvekili olmak isteyen Kotil, 1991 yılındaki seçimlerde önseçim sonucu 5. sırada yer almış ve milletvekili seçilememiştir. Karaciğer rahatsızlığından kaynaklanan solunum ve dolaşım yetmezliği nedeniyle 9 Ağustos 1992 günü İstanbul'da yaşamını yitirdi. Mezarı Zincirlikuyu’dadır.  Ayrıca adı, Şişli'de bir caddeye verilmiştir.

Gazeteci Banu Dalaman, Aytekin Kotil’i konu ettiği yazısına “Önce Ülkem Sonra Partim En Son Kendim Diyebilen Bir Politikacı” başlığını atmış ve Kotil’i ilkeli, dürüst bir politikacı olarak nitelendirmişti.

KARADENİZ HARAKETİ
Kotil ve arkadaşları (Orhan Eyüpoğlu, Ali Topuz) CHP’nin içinde “Ortanın Solu” politikasının temsilcilerinden olmalarının yanı sıra, o dönemde İstanbul’da yoğun olarak yaşayan Karadenizliler içinden gelmeleri nedeniyle “Karadenizliler Hareketi” olarak da tanımlandılar. Sadece CHP İstanbul örgütünde değil, ülke genelindeki CHP örgütlenmesi içinde etkinlik kazandılar. 1980 sonrasındaki yeni siyasal partilerin ortaya çıkması sürecinde kurulacak sosyal demokrat partinin genel başkan adayları arasında da adı geçen Aytekin Kotil, CHP’nin açılış çalışmalarına gönülden destek olmasına rağmen ne yazık ki, partinin açılışından bir ay önce vefat etmiştir. Kotil gibi parti örgütünden gelip devlet adamlığında olumlu örnekler veren politikacılar son derece azdır. 1950’li yıllarda CHP’nin mahalle örgütüne üye olan Kotil, uzun bir mücadele sonucunda TBMM Başkan Vekilliği’ne kadar erdem ve yetenekleri sayesinde yükselmiştir. Bu haliyle kendisi Türkiye’nin siyasal tarihinde olumlu iz bırakan az sayıdaki politikacıdan birisidir. Bugün, politikacılara ve genel politik ortama bakıp ümitsizliğe düşen genç kuşaklar için yol gösterici bir örnektir. Kotil, çok davası olan, çok para kazanan iyi bir avukattı. Ayakkabıcılar kooperatifi veya benzeri bir kuruluşun avukatlığını yaptı ancak o, mesleğinde kazandıklarını ülkesi uğruna politikada tüketenlerdendi.

MAKAM ARACI YOKTU
1977 yerel seçimlerinde Ankara’da Vedat Dalokay’ın yerini Ali Dinçer, İstanbul’da Ahmet İsvan’ın yerini Aytekin Kotil aldı. Koltuğa değil halka hizmete talip olduğunu belirten ve gerçekleşmesi imkansız vaatlerde bulunmayı halka saygısızlık olarak nitelendiren bir politikacıydı. 14 Aralık 1977’de yüzde 60’ın üzerinde oy alarak belediye başkanlığına seçilen Kotil, başkanlıkta üç yılı bile tamamlayamamasına rağmen bir çok kalıcı hizmet yaparak İstanbul’un en başarılı belediye başkanları arasında yer aldı. Belediye başkanlığının son yıllarında maddi sıkıntılar da yaşayan Kotil’in bir makam arabası bile yoktu. Bu nedenle Ali Topuz Köy İşleri Bakanı olunca, bakanlığa ait bir aracın makam arabası olarak İstanbul Belediyesi’ne tahsis edilmesini emretti. Yeni makam arabasını kullanmaya başlayan Kotil, aracın belediyeye tahsis işlemlerini yapan Kooperatifler Genel Müdürü Taylan Benli’yi arayarak bizzat teşekkür etmiş; “Bozulmayan, su kaynatmayan, yolda kalmayan bir arabayla ilk kez kendimi belediye başkanı gibi hissettim,” demişti. 12 Eylül’den bir gün önce Kotil yine belediyenin maddi sıkıntılarını çözme çabasındaydı. Başbakan Demirel’i telefonla aramış, kendisine ulaşamamıştı. Daha sonra Kotil’i arayan Demirel, 11 Eylül akşamüzeri Kotil’in isteğini olumlu karşılayarak paranın Pazartesi günü eline ulaşacağını söylemişti. Ancak askeri darbeyle birlikte Kotil, ertesi gün istifa etmek zorunda kaldı. Aytekin Kotil dürüst bir insandı. 12 Eylül, birçok değerli politikacı gibi onu da ezip geçti. Askeri yönetim hiçbir şey bulamayınca, Kotil’den demirbaşa kayıtlı iki kahve fincanıyla birkaç kaşığın hesabını sormaya kalkmıştır. Rejim, Kotil’i en verimli çağında politikanın dışına savurarak onu ülkesine hizmet imkânından yoksun bırakmıştır. Ardından gelen asker kökenli belediye başkanları İstanbul halkının başın kâbus gibi çökmüşlerdir. Başarılı bir siyasi geçmişe sahip olan Kotil 1980 öncesine yönelik özeleştirisini şu sözlerle ifade ediyordu: “Tek adamlar dönemi bitmiştir. Olay bir kadro meselesidir. Bir tek insan, bir ülkeyi ne batırır ne çıkarır. Ülke yönetimi bir kadro ile yapılır. Biz geçmişte bu hatayı yaptık. Sayın Ecevit’i altı okun üzerine koyduk. ‘Umudumuz Ecevit’ dedik. Sonra bunun cezasını çektik.”

BELEDİYECİLİĞİN BABASI
9 Ağustos 1992 tarihinde vefat eden Kotil, henüz elli sekiz yaşındaydı. Kotil’in ölümü basında geniş bir yankı buldu. Cumhurbaşkanı Özal, Başbakan Demirel, Başbakan Yardımcısı ve SHP Genel Başkanı İnönü, DSP Genel Başkanı Ecevit başta olmak üzere pek çok politikacı taziye mesajları gönderdi. Bütün mesajlarda Kotil’in hizmetlerinden dem vuruluyor hatta müteveffa “Belediyeciliğin Babası” olarak anılıyordu.

Yorum Yap

Yazarın Diğer Yazıları

Vefatının 14. Yılı Anısına (18 Kasım 2009)

  • 0
  • 0
  • 272

Servet Yardımcı: Rize Hatıralarımızın Şehridir

  • 0
  • 0
  • 181

İYİ Kİ DOĞDUN KAZIM

  • 0
  • 0
  • 160

Sayın Cumhurbaşkanına Bunları da İletin

  • 0
  • 0
  • 223

Abdurrahim Albayrak: Onu Hiç Unutmayacağım

  • 0
  • 0
  • 213

Ahmet Mesut Yılmaz Ve Hatıralar

  • 0
  • 0
  • 205

Rize Kültürü Ve Hohol Olmak

  • 0
  • 0
  • 277

Çaya Gönül Verenler ve ÇAYKUR Genel Müdürleri

  • 0
  • 0
  • 600

Bir Siyaset Bilgesi Rize Vakfı Başkanı Orhan Keçeli

  • 0
  • 0
  • 227

Tarihçi Yazar Osman Öndeş Bu Kez Fatih Sultan Kar'ı Yazdı

  • 0
  • 0
  • 353

Futbol Sahalarının Arap Ahmet'i

  • 0
  • 0
  • 624

Çamlıhemşin Çinçivalı Murat Karayalçın'ın Anıları

  • 0
  • 0
  • 313

Rize Şehir Merkezinde Kentsel Dönüşüm

  • 0
  • 0
  • 379

Rize Turizminde Potansiyel Var

  • 0
  • 0
  • 333

Rizeli Siyasilerin Darbe Hatıraları

  • 1
  • 0
  • 782

Şampiyon Rizespor (1973-74 Sezonu)

  • 0
  • 0
  • 319

Rize Sporundan Bir Yıldız Kaydı

  • 0
  • 0
  • 1109

Rize Çayına Adanan Bir Ömür: Mehmet Zihni Derin

  • 0
  • 0
  • 439

Bu Topraklardan Bir Cimilli İbo Geçti

  • 0
  • 0
  • 501

24 Saatte 24 Futbolcu Transfer Eden Rizespor’a Selam Olsun

  • 0
  • 0
  • 754

Rize Günleri “Küme”de Olmasın Rize’yi Rezil Etmeyelim

  • 0
  • 0
  • 512

Sonra Döndüm Dedim ki İyi ki Rizeliyim

  • 0
  • 0
  • 628

Onların da Yolu Rizespor'dan Geçti

  • 0
  • 0
  • 412

Rizespor Süper Lig'de

  • 0
  • 0
  • 405

Mehmet Yaşar, Sedat ve Osman Türüt: Göğsünde Ay Yıldızlı Armayı Taşımış Rizeli Güreşçiler

  • 0
  • 0
  • 724

Rizeli Araştırmacı Yazar Sarıyar Belleği İbrahim Balcı'nın Ardından

  • 0
  • 0
  • 679

Futbolda Sakin Güç: İrfan Saral

  • 0
  • 0
  • 722

Birlikten Kültür Doğuyor

  • 0
  • 0
  • 1396

Eski İstanbul'un Rizeli Kabadayıları

  • 1
  • 0
  • 7981

Tarihinden Sayfalar, Birazcık Radyasyon İyidir

  • 0
  • 0
  • 716

Yazında Doğası, Çayı ve İnsanıyla Rize-2

  • 0
  • 0
  • 724

Rize'nin Ünlü Futbolcuları: Onların da Yolu Futbol Sahalarından Geçti

  • 0
  • 0
  • 767

Rizeli Savcı Yusuf İzzet Akçal Ve Şair Nazım Hikmet’in Bursa Cezaevi Hatıraları

  • 0
  • 0
  • 714

19 Mayıs Rize'de Çifte Bayram

  • 0
  • 0
  • 884

Gol Kralı Zeki ve Çevik Rizesporlu Oktay Çevik

  • 0
  • 0
  • 503

Şair Abdul Celil Bayar

  • 0
  • 0
  • 872

Lefter: Rizelileri Rize'yi Hiç Unutmadı

  • 0
  • 0
  • 924

Merhum Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz'ın Rize Sevgisi

  • 0
  • 0
  • 968

Çayın Başkentinden Türkiye'nin Başkentine

  • 0
  • 0
  • 904

Rize'nin İl Oluşunun 99. Yılı Anısına

  • 0
  • 0
  • 914

Bir Futbol ve Rizespor Emekçisi: Zafer Numan Kanburoğlu

  • 0
  • 0
  • 583

Osman Yüksel Serdengeçti'den Rize'ye Güzelleme

  • 0
  • 0
  • 964

Türk Ordusuna Rizelilerin Hediyesi: Rize Teyyaresi

  • 0
  • 0
  • 1031

Namı Değer Çingene Arif: Arif Koca

  • 0
  • 0
  • 1126

Aspetli Hayırsever Ali Rıza Mete

  • 0
  • 0
  • 918

Rize'de Bir Demokrasi Yıldızı: Mehmet Ali Kumbasar

  • 0
  • 0
  • 949

Vekil Olmak/Asıl Kalmak

  • 0
  • 0
  • 949

Laz Ziya, Ziya Kalkavan

  • 0
  • 0
  • 926

Rizespor Ruhu ve Mustafa Zeki Rakıcıoğlu

  • 0
  • 0
  • 587

RİZE GÜNLERİ RİZE’YE YAKIŞIR OLMALI

  • 0
  • 0
  • 1186

BU TOPRAKLARDAN BİR CİMİLLİ İBO GEÇTİ

  • 0
  • 0
  • 3354

KAZIM'IN ANISINA

  • 0
  • 0
  • 1404

RİZE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE YETKİLİ VE ETKİLİLERDEN ARZUHALİM

  • 0
  • 0
  • 1400

CUMHURİYET TARİHİNİN İLGİNÇ KARAKTERİ: EKREM RİZE

  • 0
  • 0
  • 1434

SOYADI DA YÜREĞİ DE SAĞLAMDI: AYDIN SAĞLAM

  • 0
  • 0
  • 1238

BİR ÖNDER, BİR MEMLEKET!

  • 0
  • 0
  • 1517

RİZE VEFA KONUSUNDA NEDEN DUYARSIZ

  • 0
  • 0
  • 1245

İNÖNÜ’NÜN RİZE ZİYARETLERİ

  • 0
  • 0
  • 1780

RİZESPOR VE BİR ŞAMPİYONLUK HATIRASI

  • 0
  • 0
  • 3679

TÜRK FUTBOLUNDAN İZ BIRAKMIŞ BİR RİZELİ: AVNİ KALKAVAN

  • 0
  • 0
  • 5466

CUMHURİYET SENATOSU'NUN RİZELİ ÜYESİ: ASPETLİ ŞÜKRÜ METO

  • 0
  • 0
  • 1061

RİZE'NİN KAYBOLAN SEMBOLLERİ

  • 0
  • 0
  • 3769

RİZE’NİN NOSTALJİK DEĞERİ TURİST OTEL VE HATIRALAR

  • 0
  • 0
  • 3414

TURGUT KIRAN’IN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 4173

RİZE BİZİMDİR VE BAŞKA RİZE YOKTUR

  • 0
  • 0
  • 3081

MÜTEVAZI BİR EFSANE: ALİ YAVUZ

  • 0
  • 0
  • 12742

ÇAY YAPRAĞI ESRA ALKAN'IN KALEMİNDEN DİLE GELDİ

  • 0
  • 0
  • 1742

RİZESPOR'UN KURULUŞ TARİHİ DEĞİŞTİRİLEMEZ

  • 0
  • 0
  • 2348

19 MAYIS TARİHİ RİZESPOR BAYRAMI OLARAK İLAN EDİLMELİDİR

  • 0
  • 0
  • 1099

RİZELİ FUTBOLCULARDAN OLUŞAN RİZESPOR TARİH YAZIYORDU

  • 0
  • 0
  • 6248

TÜRK SİYASET TARİHİNİN İKİ BEYEFENDİ İSMİ: YUSUF İZZET AKÇAL VE EROL YILMAZ AKÇAL

  • 0
  • 1
  • 4548

TÜRK SİYASETİNİN RENKLİ İSMİ: OSMAN KAVRAKOĞLU

  • 0
  • 0
  • 4790

BELEDİYECİLİĞİN BABASI: AYTEKİN KOTİL

  • 0
  • 1
  • 3301

NE RİZE’DE VEFA İSİMLİ BİR SEMT NE DE RİZELİ DE VEFA VAR

  • 0
  • 0
  • 1487

KOCA KAPTAN GÜRSEL AKSEL, RİZESPOR VE VEFA

  • 0
  • 0
  • 1737

OLİMPİYAT VE DÜNYA ŞAMPİYONU RİZE’NİN GURURU: KAZIM AYVAZ

  • 0
  • 2
  • 1742

ATATÜRK’ÜN KADIM DOSTU RİZELİ MATARACI MEHMET EFENDİ

  • 0
  • 0
  • 2883

RİZE ESKİ HÜKÜMET TABİBİ: DOKTOR MEHMET ALİ GÜVEN

  • 0
  • 0
  • 1559

GERİYE HOŞ BİR SEDA KALDI

  • 0
  • 0
  • 1130

RİZELİLERİN DERVİŞ ALİ’Sİ

  • 0
  • 0
  • 1065

YEŞİL MAVİ RENKLER DÜNDAR AKDENİZ’İN ARMAĞANI

  • 0
  • 0
  • 1119

TURGUT AKSOY’UN ARDINDAN: ÖZEL İNSANDI, GÜZEL İNSANDI

  • 0
  • 0
  • 1410

AZMİ KANDEMİR YAŞAYAN TARİHTİR

  • 0
  • 1
  • 1651

ÜÇ GÜZEL ADAM VE ÜÇEL

  • 0
  • 0
  • 1216

TÜRK SİYASET TARİHİNİN RENKLİ İSMİ ALİ TOPUZ'UN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 1175

SİYASETTE SOL KANAT FUTBOLDA STOPER: ALPER TAŞ

  • 0
  • 0
  • 1091

'BİZİM SASU' CENGİZ SARIOĞLU

  • 0
  • 0
  • 1168

RİZE ÇAYINA ADANAN BİR ÖMÜR: MEHMET ZİHNİ DERİN

  • 0
  • 0
  • 1103

RİZE SİYASET TARİHİNDEN RENKLİ BİR POTRE: MEHMET TALAT DOĞAN

  • 0
  • 0
  • 1293