Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunca (YURTKUR), Bayburt Şair Zihni Kültür Merkezi`nde düzenlenen Çınaraltı Gençlik Söyleşileri kapsamında, ``Yeni Türkiye Yeni Gelecek`` ana temalı "Başkanlık Sistemi: Algılar ve Sorunlar" konulu konferansa konuşmacı olarak katılan Bilir, Türk siyasi tarihinde önemli yer edinmiş hemen her liderin başkanlık sistemi önerisinde bulunduğuna dikkat çekti.
Bilir, Türkiye`de onlarca yıldır başkanlık sistemi tartışma ve önerilerinin hep süre geldiğine vurgu yaparak, "Türkiye`de Necmettin Erbakan`ın Milli Nizam Partisi`nin kuruluş belgesinde, Alparslan Türkeş`in Dokuz Işığı`nda, Kenan Evren`in 1980`de, Turgut Özal`ın özellikle 1980`li yılların sonu 1990`lı yılların başında, Süleyman Demirel`in 1990`lı yılların ortasında ve Recep Tayyip Erdoğan`ın belediye başkanlığı döneminden beri Türkiye`de bu liderler başkanlık sistemini önermişlerdir." ifadesini kullandı.
Türkiye hükümet sistemini değiştirmeli midir? başkanlık sistemine geçmeli midir? sorusu ile konuşmasını sürdüren Bilir, "Artıları, eksileri ileri sürülebilir. `Parlamenter olsun` diyenler olabilir, `başkanlık olsun` diyenler olabilir ama biz bu tartışmayı sağlıklı bir zeminde yürütmek zorundayız." şeklinde konuştu.
Bilir, Türk siyasi tarihinde koalisyonların çok yaşandığını ve bu yılların Türkiye`nin hep geriye gittiği yıllar olduğunu belirterek, "Koalisyon dönemleri Türkiye`de darbelerin yapıldığı dönemlerdir. İnanın koalisyon dönemi Türkiye`de istikrarsızlıktır. Biz bunu yaşadık, bizden öncekiler de yaşadı.Koalisyon kötü müdür? demokrasilerde koalisyon kötü değildir ama koalisyon bir uzlaşma kültürünün gerektirir. Eğer ülkede uzlaşma kültürü var ise o ülkede koalisyonlar yürür. Türkiye`de hükümetlerin eskiden görev süresi 5 yıldı. Bu ülkede 1970 ila 1980 arasında normal şartlarda iki hükümet kurulması gerekirken, 10 yıl içerisinde 13 tane hükümet kurulmuş. " diye konuştu.
- ``Bu sitemi değiştirmek gerekiyor``
Türkiye`de parlementer sistem uygulamasının tek parti dönemleri dışında hep istikrarsızlıkla sonuçlandığını anlatan Bilir, "Bu sitemi değiştirmek gerekiyor. Çünkü 150 yıldır biz bunu bünyemize uyduramadık. Diyorlarki `revize edelim.` Ne yapmamız gerekiyor? Hiçbir şey yapamazsınız. Üzerinde fazla oynayamazsınız. Hani diyorsunuzki `çok güzel, şatafatlı bir düğün yapalım.` Ne yapabilirsiniz? gelin damadın yeri, konumu, giydikleri elbiseler, sadece rengini değiştirirsiniz. Gelin gelinlik giyinmesin, takı takılmasın, vatandaşlar davet edilmesin, bunları yapamazsınız. Sadece mekanı güzelleştirirsiniz, sürprizler yaparsınız o kadar. Parlamenter sistem böyle." değerlendirmesinde bulundu.
Bilir, katılımcılara "Peki başkanlık sistemi Türkiye`ye uyar mı" sorusunu yönelterek, şöyle devam etti:
``Şunu açıkça söylüyorum. Başkanlık sisteminden ziyade başkanlık sistemleri var. Amerika uygulaması, Avrupa uygulaması, Latin Amerika uygulaması. Bana göre de şahsi fikrim, Türkiye uygulaması olacaktır. Tek bir başkanlık yok. Bazıları diyor ki `bu sisteme biz yabancıyız.` Hayır bu sistem bizim geçmişte, geleneklerimizde var. Geçmiş uygulamasında var. Atatürk-İnönü dönemi fiili başkanlık dönemidir. Hatta şunu söyleyebiliriz Türkiye`de tek parti iktidarları, özellikle başbakanın güçlü olduğu dönemlerde fiili bir başkanlık sistemi var."
Türkiye`de Amerikan başkanlık modelinin benimsenmesi zorunluluğunun olmadığını da işaret eden Bilir, şunları kaydetti:
``Bana göre de Amerikan başkanlık sitemi Türkiye`de uygulanamaz. Neden uygulanamaz? Çünkü Amerikan başkanlık sistemi Amerikan devletinin veya siyasi sisteminin özelliklerini taşıyor. Birincisi Amerika`da federal bir devlet, eyalet sistemi var. İkinci olarak eyalet sisteminde olduğu için iki meclis var. Bizim kurgulayacağımız başkanlık siteminde üniter bir devlet olması gerekiyor. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti üniter bir devlettir, bundan sonrada üniter kalacaktır. Üniter bir başkanlık. Biz tek meclisli olmak zorundayız. Çünkü bu ülkede zamanında denenmiş iki meclis olmamış, uygulanmamış, verimli olmamış.``
